Wanneer mag een agent geweld gebruiken?
Wanneer mag een agent geweld gebruiken?
Long story short: alleen als er geen andere opties zijn, en dan niet meer dan nodig. Ik licht dat toe.
In Zevenaar werd vorige week een man voor zijn woning gearresteerd op verdenking van huiselijk geweld. De man was agressief en kwam met een mes in zijn hand naar buiten gerend. Agenten voelden zich bedreigd en probeerden de man met pepperspray te stoppen. Toen dat niet werkte schoot een van de agenten de man in zijn been. De aanhouding verliep dus uiteindelijk wat minder soepel dan verwacht [pun intended].
Mag dit? Waren de agenten in dit geval bevoegd geweld te gebruiken?
O.g.v. artikel 7 van de Politiewet 2012 mag een agent geweld gebruiken voor het uitvoeren van zijn politietaak. Dit geweld moet wel proportioneel en subsidiair zijn. Dat wil zeggen dat een agent moet kiezen voor geweld dat het best past bij het doel en niet meer geweld mag gebruiken dan nodig is om dat doel te bereiken. In deze zaak: eerst pepperspray gebruiken en dan pas het vuurwapen + op het been richten en niet op het bovenlichaam.
De Ambtsinstructie voor de politie geeft daarnaast een leidraad. Het gebruik van een vuurwapen is o.g.v. art. 7 en 8 van de Ambtsinstructie toegestaan:
1. bij aanhouding van een verdachte die vuurwapengevaarlijk is;
2. bij aanhouding van een verdachte die een ernstig misdrijf heeft gepleegd;
3. bij het in toom houden van ernstige openbare wanordelijkheden; en
4. bij dreiging van levensgevaar voor een omstander of de agent zelf.
Als een agent toch zijn wapen moet gebruiken wordt er eerst een waarschuwingsschot gelost. Werkt de verdachte niet mee, dan kan hij in zijn been worden geschoten. Dit wordt ‘aanhoudingsvuur’ genoemd. Bij een situatie zoals in punt 4 mag de agent zonder waarschuwingsschot én in het bovenlichaam van de verdachte schieten.
Een agent moet het gebruik van geweld melden aan de hulpofficier van justitie. Bij het gebruik van een vuurwapen waardoor letsel ontstaat, wordt er standaard een onderzoek ingesteld door de Rijksrecherche. Dit is een onafhankelijke rechercheafdeling die onderzoek doet voor het OM. Zij kijken of de agent juist heeft gehandeld. Zo niet, dan dient hij zich te verantwoorden voor de rechter.
Het gebruik van een vuurwapen is voor agenten een laatste redmiddel. Het lastige is dat agenten vaak in een fractie van een seconde moeten beslissen over of en hoe ze geweld gaan gebruiken. Een snelle beslissing die vaak grote gevolgen kan hebben, zowel voor de verdachte als voor de agent zelf. Meer weten? Check www.politie.nl/.